Od 1 kwietnia 2022 r. wszystkich nowych prosumentów obowiązuje nowy system rozliczania energii wyprodukowanej w instalacji fotowoltaicznej i wprowadzonej do sieci elektroenergetycznej o nazwie net-billing.
Przygotowaliśmy dla Was materiał, z którego dowiecie się:
- Jak rosły ceny energii w ostatnich 2 latach.
- Jak działa rozliczanie energii na zasadach net-billingu.
- Jak wyliczyć wartość wyprodukowanej energii.
- Jaki jest okres zwrotu w zależności od wielkości odliczeń w ramach dotacji i poziomu autokonsumpcji.
Pierwsze opinie na temat opłacalności net-billingu powstawały w oparciu o ceny energii elektrycznej z pierwszego kwartału 2021 r., które były rzeczywiście niskie w porównaniu z cenami na hurtowym rynku energii, jakie obowiązują obecnie. Dlatego właśnie powstała w tamtym czasie opinia wskazywała, że system net-billingu prawdopodobnie nie będzie opłacalny.
Dziś obowiązujące hurtowe ceny energii w porównaniu z tamtym okresem wzrosły o ok. 380%. Tak znacząca zmiana powoduje, można już jednoznacznie stwierdzić, że net-billing się opłaca.
Przy aktualnie obowiązujących wysokich cenach energii elektrycznej, net-billing jest równie opłacalny jak wcześniejszy net-metering i inwestycja w panele słoneczne ma sens.
Okres amortyzacji wynoszący w przypadku net-billingu ok. 6-8 lat jest akceptowalny dla wielu inwestorów. Zwłaszcza w kontekście rosnących kosztów wszystkich nośników energii, nie tylko prądu elektrycznego.
Przy galopujących cenach energii fotowoltaika opłaca w 2023 roku!
Net-billing – czyli jakie są zasady rozliczania prosumentów od 1 lipca 2022 r.?
Net-billing to system rozliczenia energii z fotowoltaiki, opierający się na jej wartośćw momencie wytworzenia. Zakłada on odrębne rozliczenie wartości (nie ilości) energii elektrycznej wprowadzonej do sieci elektroenergetycznej i energii elektrycznej pobranej z sieci elektroenergetycznej, w oparciu o wartość energii ustaloną wg ceny giełdowej – ceny z Rynku Dnia Następnego (RDN).
Od 1 kwietnia rozpoczął się okres przejściowy dla nowych instalacji fotowoltaicznych zgłoszonych od tego dnia. Nowi prosumenci, którzy złożą wniosek o przyłączenie fotowoltaiki od 1 kwietnia, do końca czerwca 2002 r. będą jeszcze rozliczani w obecnym systemie opustów.
Od dnia 1 lipca 2022 r. nadwyżki energii wyprodukowane w instalacji PV i wprowadzone do sieci zostaną rozliczone w oparciu o jej wartość ustaloną według ceny giełdowej.
W tym systemie prosument, tak jak dotychczas zwykły odbiorca energii, ponosi koszty za pobraną energię ze wszystkimi opłatami (w tym VAT, opłaty dystrybucyjne, itd.), zgodnie z taryfą swojego sprzedawcy.
Prosument kupuje więc energię z wszystkimi opłatami taryfowymi, a sprzedaje bez tych opłat. Jest bowiem zwolniony z obowiązku odprowadzania podatku dochodowego PIT, akcyzy i VAT.
W nowym systemie rozliczeń, Operator Sieci Dystrybucyjnej (OSD) zapłaci nam za energię, którą wprowadzimy do sieci. W czasie kiedy to my będziemy potrzebować prądu, kupimy go z sieci w cenie rynkowej.
Rynkowe ceny energii publikowane są na stronie https://www.pse.pl/
Prosument oddając do sieci nadwyżkę energii otrzyma za nią zapłatę w złotówkach (PLN). A w czasie kiedy będzie potrzebował pobrać energię z sieci zapłaci za nią tak jak każdy inny odbiorca nie posiadający instalacji PV. Do zapłaty za energię pobraną będzie mógł wykorzystać środki, które zgromadził na swoim koncie depozytowym.
Na specjalnym koncie depozytowym utworzonym u dostawcy energii, będzie zapisywana wartość pieniężna w złotówkach za jaką prosument sprzedał energię do zakładu energetycznego. Zgromadzone środki będą przechowywane w indywidualnym wirtualnym depozycie. Prosument nie będzie mógł zażądać ich wypłaty w gotówce. Będzie mógł je wykorzystać aby zapłacić za kupiony prąd.
Pieniądze zarobione przez prosumenta na sprzedaży energii nie są objęte podatkami VAT (podatek od towarów i usług), PIT (podatek dochodowy) ani akcyzą. Oczywiście w przypadku kupna energii, podatki te niestety są już wliczone w cenę ostateczną.
Środki zarobione przez prosumenta w danymi miesiącu będą „ważne” na koncie depozytu prosumenckiego przez 12 miesięcy. Oznacza to, że wartość energii wyprodukowanej np. w lipcu 2023 r. roku, będzie mogła posłużyć do zapłaty za energię pobieraną np. zimą, aż do końca lipca 2023 roku.
Prosument ma także prawo do rozliczenia nadpłaty za wyprodukowaną przez siebie energię elektryczną niewykorzystaną w okresie 12 miesięcy. Jednak zgodnie z ustawą, wysokość ewentualnej nadpłaty zwracanej przez sprzedawcę, nie może przekroczyć 20% wartości energii elektrycznej (wyrażonej w złotówkach) wprowadzonej do sieci w miesiącu kalendarzowym, którego dotyczy zwrot nadpłaty.
Cena za jaką prosument będzie sprzedawał wyprodukowaną w swojej instalacji PV energię elektryczną jest zmienna. Poniżej przedstawiamy porównanie średnich cen energii elektrycznej na Towarowej Giełdzie Energii w roku 2020 i 2021. Jak widać na wykresie, w grudniu 2021 r. nastąpił znaczny wzrost hurtowych cen energii. Z jednej strony to dobrze, bo prosument sprzedający energię wyprodukowaną przez panele słoneczne otrzyma za nią wysoką cenę, ale jednocześnie kupując energię w celu pokrycia niedoborów w okresie niskiej produkcji z paneli fotowoltaicznych, sam będzie musiał za nią więcej zapłacić. W optymalizacji kosztów pomoże zwiększenie autokonsumpcji, ale o tym za chwilę.
Więcej informacji o net-billingu znajdziesz na stronie https://manufakturaenergii.pl/nowy-system-rozliczania-prosumentow-net-billing-od-1-kwietnia-2022-r/
Co decyduje, czy fotowoltaika się opłaca w 2023 roku?
O opłacalności każdej inwestycji decyduje zazwyczaj kilka kluczowych czynników. Również inwestycja w panele słoneczne posiada czynniki decydujące o jej opłacalności, a są nimi:
- dofinansowanie do budowy instalacji i różnego rodzaju dotacje,
- sumaryczny koszt montażu instalacji,
- efektywność instalacji, czyli ilość wyprodukowanej energii,
- w przypadku net-billingu znaczący wpływ będzie miała autokonsumpcja, czyli zużycie wyprodukowanej darmowej energii na potrzeby własne.
Od wielu lat realizowane są programy wsparcia realizacji inwestycji z zakresu odnawialnych źródeł energii (OZE). Obecnie najważniejszymi źródłami dofinansowania na fotowoltaikę są:
- Program Mój Prąd – osoby fizyczne,
- Program Czyste Powietrze – osoby fizyczne jak i firmy,
- Ulga termomodernizacyjna – do budynków mieszkalnych,
- Programy regionalne finansowane w ramach RPO (Regionalny Program Operacyjny),
- Dotacje gminne do fotowoltaiki.
Skorzystanie z dotacji, pozwala czas zwrotu inwestycji w fotowoltaikę skrócić nawet o kilka lat – w zależności od kosztu instalacji i wysokości wsparcia.
Dofinansowanie do budowy instalacji i różnego rodzaju dotacje
Dofinansowanie w ramach programu Mój Prąd 5.0
Najnowsza edycja programu dofinansowania fotowoltaiki Mój Prąd 5.0, która ruszyła od 22 kwietnia 2023 r. przewiduje dotacje tylko dla instalacji o zainstalowanej mocy elektrycznej od 2 kW do 10 kW rozliczanych w nowym systemie net-billing.
Dotacja na fotowoltaikę w Mój Prąd 5.0 może wynieść do 6 tys. zł.
Dotacja w ramach programu Czyste Powietrze
Wsparcie dla mikroinstalacji fotowoltaiki w ramach programu Czyste Powietrze wynosi do 50% wartości kosztów kwalifikowanych, nie więcej niż 5 tys. zł.
Wnioski można składać cały czas do końca 2027 roku.
Więcej informacji znajdziesz na stronie https://czystepowietrze.gov.pl/
Ulga termomodernizacyjna
Z ulgi termomodernizacyjnej mogą skorzystać właściciele i współwłaściciele budynków mieszkalnych jednorodzinnych, będących podatnikami opłacającymi podatek dochodowy od osób fizycznych PIT wg jednolitej skali podatkowej stawki podatkowej 12% lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Kwota ulgi jest określona dla pojedynczego podatnika, niezależnie od liczby inwestycji termomodernizacyjnych. Nie jest związana z konkretną inwestycją lub danym przedsięwzięciem termomodernizacyjnym. Oznacza to, że jeśli jesteś posiadaczem kilku domów, to w każdym z nich możesz prowadzić inwestycje termomodernizacyjne i koszt każdej z nich jest dla Ciebie kosztem, oczywiście jeśli znajduje się na liście kosztów kwalifikowanych.
Podatnicy pozostający w związku małżeńskim, będący współwłaścicielami domu, powinni pamiętać, że limit ten dotyczy każdego z małżonków odrębnie tj. każdemu z nich przysługuje odliczenie w maksymalnej wysokości 53.000 zł co daje razem 106.000 zł.
Możliwe jest również połączenie dofinansowania Mój Prąd z ulgą termomodernizacyjną, o ile koszty przedstawione do rozliczenia zostaną pomniejszone o kwotę przyznanej dotacji z NFOŚiGW.
Więcej informacji o uldze termomodernizacyjnej znajdziesz na stronie https://manufakturaenergii.pl/ulga-termomodernizacyjna-obniz-koszty-instalacji-fotowoltaicznej/
Dofinansowanie fotowoltaiki w ramach RPO
Dotacje można również uzyskać w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego.
Założenia programowe RPO w poszczególnych województwach mogą się od siebie różnić i nie we wszystkich przewidziana jest dotacja na OZE. Konieczne jest zatem sprawdzenie, czy dane województwo w ramach funduszy unijnych przewiduje dofinansowanie inwestycji w fotowoltaikę. Czy to dla firm, gospodarstw rolnych bądź inwestorów indywidualnych (osób fizycznych). Zazwyczaj, programy dofinansowania są realizowane w formie konkursów. Dlatego warto na bieżąco śledzić harmonogramy konkursów na stronach BIP swojego Urzędu Wojewódzkiego.
Dotacje gminne do fotowoltaiki
Dofinansowanie do instalacji fotowoltaicznej dotyczy regionów objętych programem eliminacji gazów cieplarnianych. Jeśli dana gmina przystąpiła do realizacji programu może przeznaczyć fundusze do wsparcia budowy instalacji wytwarzających energię i eliminujących ilość emitowanych gazów cieplarnianych, do których zalicza się fotowoltaika.
Uwaga: niektóre dotacje nie łączą się ze sobą – np. Program „Mój Prąd” wyklucza możliwość skorzystania z dodatkowego dofinansowania z gminy.
Sumaryczny koszt montażu instalacji fotowoltaicznej
Sprawa kosztów jest prosta. Im droższa instalacja, tym dłuższy będzie czas zwrotu z inwestycji. Pamiętać należy jednak, że istnieje różnica wysokości uzysków produkcji energii w przypadku różnych klas sprzętu. Teoretycznie, najdroższe urządzenia na rynku nie gwarantują znacząco wyższego poziomu produkcji prądu, jednak biorąc pod uwagę kulturę pracy i zachowanie np. w przypadku wielu producentów podłączonych do jednego transformatora, może się okazać, że inwestycja w lepsze podzespoły instalacji była czynnikiem decydującym o znacznym skróceniu okresu zwrotu.
Czy w net-billingu warto przewymiarować instalację?
Na koszt instalacji bezpośredni wpływ ma ilość paneli słonecznych użytych do jej wykonania. W przypadku dotychczasowego modelu rozliczeń w formie opustów naturalnym było przewymiarowanie mocy instalacji o ok. 20-30%. Nadprodukcja energii pozwalała na pokrycie „prowizji” jaką pobierał zakład energetyczny.
W net-billingu nadmierne przewymiarowanie nie jest opłacalne. Przede wszystkim osoby planujące budowę instalacji o mocy większej niż 10 kWp nie będą mogły ubiegać się o dofinansowanie w ramach programu Mój Prąd 5.0, a dodatkowo wysokość ewentualnej nadpłaty (niewykorzystanej w okresie 12 miesięcy), zwracanej przez sprzedawcę, nie może przekroczyć 20% (dwudziestu procent) wartości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci w miesiącu kalendarzowym, którego dotyczy zwrot nadpłaty.
Wpływ efektywności instalacji na opłacalność inwestycji w panele fotowoltaiczne
Kluczem do efektywnej i opłacalnej instalacji fotowoltaicznej jest prawidłowy montaż i jakość elementów systemu zapewniających ciągłą nieprzerwaną pracę z pełną mocą i bez awarii.
Błędy montażowe mogą mieć bezpośrednie przełożenie na uzyski. Nieodpowiednie obchodzenie się z modułami podczas montażu, czy też wybór nieodpowiedniej lokalizacji paneli i np. powstałe w wyniku tego zacienienia mogą doprowadzić do znacznego spadku wydajności.
Koszty awarii fotowoltaiki to oprócz wymiany osprzętu jeśli jest już po gwarancji, także utracone korzyści z powodu braku produkcji. Okres wiosenno-letni to czas, w którym instalacje fotowoltaiczne produkują największe ilości energii. Latem instalacja wytwarza 2/3 energii, zimą tylko 1/3 produkcji rocznej. Miesiąc przestoju, w okresie wiosennym czy letnim, to nawet kilkanaście procent całorocznego uzysku.
Autokonsumpcja, czyli zużycie wyprodukowanej darmowej energii na potrzeby własne
Największy wpływ na opłacalność fotowoltaiki w 2023 r. będzie miała autokonsumpcja – czyli bieżące wykorzystanie produkowanej energii.
Energia wyprodukowana w instalacji fotowoltaicznej w pierwszej kolejności zużywana jest na bieżące potrzeby własne obiektu. Dopiero niezużyte nadwyżki trafiają do sieci, z czego prosument uzyskuje wartość pieniężną za sprzedaż energii, o czym pisaliśmy wcześniej przy okazji wyjaśnienia jak działa net-billing.
W typowym gospodarstwie domowym, w czasie największej produkcji energii, czyli w okresie południa zużycie własne jest niskie. Wynika to z faktu, że w większości domownicy są wtedy poza domem i zwyczajnie nie ma komu zużywać energii. Autokonsumpcja dla takiego modelu zużycia energii, wynosi ok. 20% – 30%. To oznacza, że pozostałe 70% – 80% zostaje odesłane do sieci i sprzedane po cenach giełdowych. Niestety w tych godzinach cena rynkowa energii również jest najniższa z powodu dużej produkcji.
Aby spowodować zwiększenie opłacalności fotowoltaiki w net-billingu konieczne jest zwiększenie autokonsumpcji bądź magazynowanie energii w godzinach kiedy energia jest najtańsza, i korzystanie z niej w czasie kiedy jej cena rośnie.
Jak zwiększyć opłacalność fotowoltaiki przez autokonsumpcję?
Przede wszystkim zacząć zużywać energię w czasie jej największej produkcji. Do tego służą sposoby na załączanie energochłonnych odbiorników energii elektrycznej w okresie największej produkcji przez panele.
Przykładowo, poprzez intensywne wykorzystanie w okresie produkcji prądu z paneli PV, urządzeń elektrycznych do ogrzewania ciepłej wody użytkowej lub ogrzewania bądź chłodzenia domu. Zastosowanie znajdzie tu m.in. bufor ciepła w postaci zbiornika z wodą ogrzewaną grzałką elektryczną, pompa ciepła, klimatyzacja czy też inne sposoby ogrzewania/chłodzenia elektrycznego budynku.
Systemy sterowania współczesnych urządzeń domowych pozwalają na programowanie ich pracy w czasie. Konieczna jest oczywiście zmiana nawyków, i tak jak do tej pory włączaliśmy pralkę wieczorem, tak teraz warto ją ustawić aby włączała się np. w południe. Identycznie sprawa ma się ze zmywarką i innymi energochłonnymi sprzętami AGD.
W programie dofinansowania Mój Prąd 5.0 przewidziane jest dodatkowe dofinansowanie w wysokości 6.000 zł do zaawansowanych systemy sterujące zużyciem (EMS – Energy Management Systems), które są w stanie na bieżąco zarządzać profilem zużycia.
Uwaga! W ramach programu Mój Prąd 5.0 można uzyskać dodatkowe dofinansowanie na magazyny energii, magazyn ciepła i chłodu, pompy ciepła oraz systemy sterujące zużyciem energii HEMS/EMS!
Dodatkowo można magazynować energię. I jeśli o tym mówimy, to oprócz pierwszego sposobu jaki nam przychodzi do głowy, czyli formie chemicznej w bateriach i akumulatorach, to warto wziąć pod uwagę także magazyn ciepła jak i chłodu.
Magazyn energii dedykowany do instalacji fotowoltaicznych w postaci baterii akumulatorów jest oczywiście najwygodniejszym rozwiązaniem. Jednocześnie pozwala zwiększyć autokonsumpcję nawet do poziomu 75-90%. Znacząco zwiększa samowystarczalność w czasie kiedy np. fotowoltaika typu on-grid nie działa podczas awarii sieci elektroenergetycznej – magazyn zapewnia ciągłe działanie naszej instalacji elektrycznej pomimo braku zasilania z zewnątrz.
Magazyn energii sprawdzi się także lepiej od 1 lipca 2024 r., od kiedy to rozliczenia w systemie net-billing będą oparte na rozliczeniu wartości (PLN/ZŁ a nie KW) nadwyżek energii elektrycznej wyprodukowanej przez prosumentów z zastosowaniem tzw. taryf dynamicznych wg cen godzinowych. Dzięki niemu będziemy mieli dostęp do „darmowego prądu” w porach dnia, kiedy produkcja energii z OZE jest niska, a ceny energii na Towarowej Giełdzie Energii (TGE) wysokie. Zamiast słono płacić drogo za energię z sieci w godzinach wysokich cen, będziemy mogli czerpać ją z magazynu energii. To pozwoli nam zaoszczędzić jeszcze więcej.
Podsumowując, jeśli chcesz zwiększyć opłacalność fotowoltaiki zainwestuj w:
- magazyn energii elektrycznej,
- magazyn ciepła (np. bufor ciepła) i chłodu,
- inteligentne sterowanie zużyciem energii,
- zmień swoje nawyki jeśli chodzi o wykorzystanie urządzeń energochłonnych w domu.
Wyliczenie opłacalności fotowoltaiki w systemie net-billing – w 2023 r.
Wiele osób zastanawia się dziś jak wyliczyć opłacalność, czas zwrotu inwestycji i czy się opłaca inwestycja w fotowoltaikę.
Poniżej przedstawiamy kalkulację net-billingu, czyli wyliczenia czy fotowoltaika się opłaca w 2023 roku?
Za podstawę obliczeń weźmiemy instalację o mocy 5 kWp.
Do obliczeń przyjmijmy koszt wykonania instalacji na blachodachówce wynoszący ok. 26 000 zł.
Podstawowe dofinansowanie Mój Prąd 5.0 wyniesie 6 000 zł.
Zwrot w ramach ulgi termomodernizacyjnej 12% wyniesie (26 000 – 6 000) * 12% = 2 400 zł.
Koszt instalacji po odliczeniach wyniesie 17 600 zł.
Instalacja 5 kWp skierowana na południe wyprodukuje rocznie ok. 5 000 kWh energii.
Dla dalszych wyliczeń, przyjmijmy poziom autokonsumpcji wynoszący 25%.
Co daje 5000 * 25% = 1250 kWh, za które musielibyśmy zapłacić przy cenie 1 kWh = 0,8 zł, jakieś 1 000 zł.
Dodatkowo sprzedajemy energię nie skonsumowaną za kwotę 1 987 zł.
Przyjmijmy cenę sprzedaży prądu do sieci 0,53 zł/kWh (średnio na podstawie stawek z TGE, od stycznia do maja 2023 roku).
5 000 kWh – 1 250 kWh = 3750 kWh * 0,53 zł/kWh = 1 987 zł
Podsumowując obliczenia, oszczędności w skali roku to 1 987 zł + 1 000 zł = 2 987 zł
Do obliczenia czasu zwrotu wykorzystamy koszt instalacji i coroczny zysk z paneli słonecznych.
17 600 zł / 2 987 zł = ok. 5,89 lat czas zwrotu
| Przyjęta moc instalacji | 5 kWp |
| Przyjęty koszt wykonania | 26 000 zł |
| Dotacja Mój Prąd 5.0 | 6 000 zł |
| Zwrot z ulgi termomodernizacyjnej (PIT 12%) | 2 400 zł |
| Koszt instalacji po odliczeniach | 17 600 zł |
| Zysk z darmowego prądu w ramach autokonsumpcji | 1 000 zł |
| Zysk ze sprzedaży nieskonsumowanej energii | 1 987 zł |
| Oszczędności w skali roku | 2 987 zł |
| Czas zwrotu instalacji PV | 5,89 lat |
Porównanie opłacalności fotowoltaiki w 2023 r. z dotacją i bez
Opracowaliśmy także przykład, kiedy fotowoltaika zwróci się dla wariantów, kiedy inwestor skorzysta, bądź nie skorzysta z różnych form dofinansowania i ulg:
- z uwzględnieniem ulgi termomodernizacyjnej (12% lub 32%),
- z uwzględnieniem dotacji Mój Prąd 5.0 w podstawowej wysokości 6.000 zł,
- jeśli nie skorzysta z żadnej formy wsparcia.
Jak autokonsumpcja wpływa na opłacalność fotowoltaiki w systemie net-billing?
We wcześniejszych obliczeniach przyjęliśmy poziom autokonsumpcji wynoszący 25%.
Zobaczmy jak zmienią się obliczenia jeśli autokonsumpcja wyniesie 50%.
Czy warto inwestować w fotowoltaikę w 2023 r.?
Jeśli ktoś nie chce przyjąć do wiadomości, że warunki użytkowania fotowoltaiki się zmieniły i tęskni za dobrymi czasami opustów i net-meteringu to oczywiście nie. Nie ma co ukrywać, że stary system był niewyobrażalnie więc szczodry dla właścicieli paneli słonecznych.
Obecnie net-billing jest jedynym możliwym systemem do rozliczania energii wprowadzonej do sieci przez prosumenta, i czy chcemy czy nie musimy się do tego dostosować.
Inwestorzy, którzy się wahają mają do wyboru dwie opcje: nie robić nic i płacić za energię elektryczną 100% ceny, bądź jednak zainwestować i po okresie zwrotu z inwestycji mieć darmowy prąd przez kolejne kilkanaście lat.
Oczywiście nie należy zakładać, że ceny energii będą nieustannie rosły, chociaż w tej chwili taki trend wydaje się nieuchronny. Należy jednak mieć na uwadze, że w przypadku spadku cen rynkowych energii, np. poniżej stawek z roku 2021, czas zwrotu z inwestycji w panele fotowoltaiczne znacznie się wydłuży.
